Interview met Gordon Laco: historisch adviseur voor de film Master and Commander: The Far Side of the World

Waaraan herken je een echte zeeman? Hij kijkt vaker naar boven om weer en wind voortdurend in de gaten te houden, terwijl landrotten meer naar de grond kijken. Het is een van de vele tips die Gordon Laco gaf tijdens het maken van de film Master and Commander (film uit 2003 van regisseur Peter Weir met Russel Crowe in de hoofdrol), over een Brits marinefregat dat in 1805 de halve wereld rondzeilt op zoek naar een vijandelijk Frans oorlogsschip. De film is gebaseerd op de boeken van Patrick O’Brian en is gemaakt met (zeker naar filmmaatstaven) veel oog voor historische details. Gordon Laco was de belangrijkste historisch adviseur bij het maken van deze film: hij was vaak op de set aanwezig om kleine aanwijzingen te geven en hielp ook bij het grotere werk zoals de gevechtsscènes. En hij was bereid om daarover een interview te geven: een bijzonder kijkje achter de schermen van een bijzondere film. Verrassend is dat zelfs Nederlandse bedrijven een rol blijken te spelen bij de uitrusting van zeilschepen in grote Hollywoodproducties.

Gordon Laco

Let’s talk about the movie Master and Commander first. You were a historical consultant for the movie. What did this entail; what exactly was your job?

My title on the project was ‘Lead Technical Adviser and Historical Consultant’. This meant that I was chairman of a committee of specialists. I had many direct responsibilities, but also worked to coordinate the activities of the members of my committee. Martin Bibbings of England was our artillery specialist, Leon Poindexter of the USA was the shipwright specialist, Andy Rae-Ellers, another American, was the ship’s operations specialist… I was the overall historical specialist. My job was first to go through the script and work into it authentic language and activities. I wrote much of the secondary dialogues in the film (the calls and conversations by second level actors) and some material spoken by principal actors. I was responsible for ensuring that the right sailors, officers and marines were doing the correct things at the correct times… to do this I determined what time of day each scene was so I could have the right watch on duty in those scenes, and much material like that. I coached and educated the cast on the back stories of their characters (either taken from the novels, or developed by me if O’Brian didn’t cover that in the books) I consulted on the props, set decorating, fighting styles and incidents, how weapons were used and what they did, surgical details, food, shipboard life, etc.

After principal photography was finished, I worked with the sound and editing teams to ensure that authenticity and realism were kept as far as possible, and worked with the director re-writing and re-recording where that needed to be done. Finally, after the film was completed, I was honoured to be brought to the media events to discuss making the film, the history and the whole experience as part of the launch of the film in Europe and North America.

What is your background and how did you get this job?
I studied History in university, have always had a deep interest in it, and was for a number of years the captain of a historic replica sailing warship. Before M&C I had for many years worked as historical consultant in smaller film and television projects. I also already had a business supplying and outfitting historic sailing ships.

How did your own seafaring experience help with your M&C work?
I have many years of practical seamanship experience… including five in command, and that certainly helped give this film, and all I’ve worked on, the benefit of practical experience. There are things often written about in academic history that just make no sense and are therefore impractical in reality. My practical experience, and that of my fellow advisers, was of great use to the production.

Een matroos op het toilet: een grappig detail dat in de film kwam na een tip van Laco

Een grappig detail in de film is wanneer het Britse oorlogsschip in een storm rond Kaap Hoorn zeilt. Een paar seconden is te zien dat een matroos in de vrieskou gebruik maakt van het toilet op het galjoen vooraan op het schip. Ook dit was een idee van Gordon Laco, vandaar de vraag of hij voor meer van zulke details verantwoordelijk was.

Could you give a few examples of details in the film in which you had part?
I had a role to play in every part of the film…  for example I worked with the Director and writer to create a realistic series of moves for the two ships to make in the final battle scene. We drew upon real actions as well as used our knowledge of what was really possible to develop the sequence of events. I also helped the production develop the fight choreography, working with Dan Speaker and Jan Bryant, the film’s fight choreographers, so that combat seen in the final battle involving the boarding of a vessel was done in a plausible manner. I remember one time talking with the principal actors about an upcoming scene and telling them that one can always recognize a non-sailor in a sailing ship… They never look up. That sort of advice (which is a small detail only) helped our very brilliant actors look and work like real professional seaman. I was very impressed at the aptitude they all showed, learning the nuances of how to look like what they were doing were things they’d done for real all their lives.

Do you still learn many new things about historic vessels through your work?
Always. I go into every project expecting and looking forward to learning something new all the time. The great value of historic sailing ships is that by their very nature, they force and encourage real practical knowledge of how things were, and how things were done.

You’ve also supplied material for movies like Pirates of the Caribbean II & III, Moby Dick and the New World as a supplier of rigging and nautical gear. Do you have some kind of special store of historical ship equipment, with certain gear for ships from certain time periods?
The Half Moon replica already has rigging, so are you supplying special rigging for the movie? I do have a warehouse, but most of the gear is ordered to suit the needs of each ship or project. It’s tough to predict what is coming next, but I’ve got great suppliers who share my professional interest, so it all works out. Half Moon was re-rigged before her participation in The New World, so her rigging was not special for that film, it was what she needed anyway to be an authentic reproduction of a ship of her time.

There’s also a connection with the Netherlands, could you tell me a little bit more about that?
My principal Dutch suppliers are Ording Blocks of Almere, and Langman Rope of Nijkerk. Both family owned businesses, and good friends. The rope and fittings they supplied to the Pirates [-of the Caribbean, red.] films, and others was through my business. They are a pleasure to work with and I know are very proud of the support they give me.

What is the latest (movie-) project you’re involved in?
There are always projects in development… Last year I worked on two large projects, one called American Gods and the other called la Grande Traversee. American Gods is a television series that involves Vikings in some segments… so I oversaw the completion of a Viking knarr the production was already building when I joined, then rigged it, and taught the actors to sail and row it. That was a lot of fun, and it’s always good to work with such talented people as these were. The other was about colonists coming to Canada from France in the early 1700’s… I toured all over Europe looking for a ship to use, then supervised of the one we chose (actually a Canadian ship, after all that searching) conversion for the project. That was also very interesting work.

Are you a movie-fan yourself? If yes, what are your personal (maritime) favorites?
Yes, I very much enjoy films and especially good ones. My favourites include The Bounty, starring Anthony Hopkins and Mel Gibson – by far the best of the film adaptations of the famous mutiny story… The English Patient… Last of the Mohicans… Moby Dick starring Gregory Peck, Out of Africa, Das Boote, Regeneration, War in Winter, The Black Book, etc. and yes, I am very proud on behalf of all of us who worked on it, of how Master and Commander turned out. I am looking forward to the upcoming film called Dunkirk. That looks like its going to be good.

What other areas do you consult on besides maritime history?
I have done quite a number of projects involving the Great War, exploration (both historical and contemporary)… historical topics ranging from Classical Greece to horror films and dramas. Outside the film industry, I own a thriving business supplying rigging and consulting to museum ships and working sailing ships all over North America. I also own a company which makes self steering wind vane equipment for ocean going yachts, and am the Canadian representative for Epifanes, the Dutch yacht coatings company. I do a lot of public speaking about history, marine technology and historic ship operation, and leadership. And I was for ten years an officer in the Royal Canadian Navy.

Many thanks to Gordon Laco for giving this fascinating interview.

Promotieplaats “development and practice of Maritime Averages in Bruges and Antwerp”

De Vrije Universiteit Brussel en de University of Exeter hebben een promotieplaats beschikbaar in het ERC-project “Average – Transaction Costs and Risk Management during the First Globalization (Sixteenth-Eighteenth Centuries)”. Zie voor meer informatie de vacature.

Maritieme Geschiedenis der Nederlanden gedigitaliseerd

In de jaren 1976-78 verscheen de Maritieme Geschiedenis der Nederlanden (MGN) onder hoofdredactie van G. Asaert, Ph.M. Bosscher, J.R. Bruijn en W.J. van Hobokenin vier delen. Het omvangrijke standaardwerk werd gepubliceerd door uitgeverij De Boer Maritiem in Bussum. Huygens ING – KNAW heeft de vierdelige MGN gedigitaliseerd, doorzoekbaar gemaakt en voor onderzoekers en belangstellenden beschikbaar gesteld via resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/mgn/.

Bron: Maritiem Portal

Uitreiking Hoogendijkprijs 2017

Op vrijdag 17 maart 2017 ontving drs. Fons Grasveld, filmmaker en auteur, de Hoogendijkprijs 2017 voor zijn publicatie Het lot van de MD3 Anna. De prijs bestaat uit een oorkonde en een geldbedrag van € 1500.

De uitreiking vond plaats in Museum Vlaardingen door de voorzitter van de Vrienden van Museum Vlaardingen, Bert Otto in bijzijn van familie en vrienden van de laureaat en genodigden en leden van de Vrienden van Museum Vlaardingen.

Ieder even jaar reikt de Vereniging Vrienden van Museum Vlaardingen de Hoogendijkprijs uit aan één of meerdere auteurs van een publicatie of voor een oeuvre, gewijd aan de Nederlandse visserijhistorie. In aanmerking komen zelfstandige publicaties of artikelen, die in de twee voorbije jaren zijn verschenen of langdurige reeksen en/of oeuvres betreffende de geschiedenis van de Nederlandse (zee)visserij.

De jury van deskundigen, bestaat uit mevr. prof. dr. P.J.E.M van Dam, voorzitter; dhr. dr. A. van Vliet en dhr. drs. J.P. ter Brugge.

De Hoogendijkprijs is vernoemd naar de Vlaardingse firma Hoogendijk, die sinds midden van de 18e eeuw actief is in de visserij en de vishandel. Bovendien is de firma hoofdsponsor van de prijs.

Het lot van de MD3 Anna vangt aan in januari 1912. Middelharnis is in rouw, want op de Noordzee is de vissloep MD3 Anna vergaan. Alle dertien bemanningsleden zijn daarbij om het leven gekomen. De dertien bemanningsleden – de jongste was een 13-jarige jongen uit Vlaardingen – verdronken allemaal. Negentien kinderen verloren hun vader. Voor de weduwen, die soms tegen beter weten in bleven geloven in een terugkomst van hun echtgenoot, braken moeilijke tijden aan, zowel emotioneel als financieel. Sommige weduwen begonnen een winkeltje om in de kost te voorzien. Er volgden enkele initiatieven om geld in te zamelen voor de nabestaanden, zoals een optreden van het dameskoor van Middelharnis en Sommelsdijk. Precies honderd jaar later, in 2012, organiseerden nakomelingen een sobere plechtigheid. Fons Grasveld, die getrouwd is met één van de nakomelingen, besloot naar aanleiding van de herdenking op zoek te gaan naar meer informatie over het schip, de bemanning en hun gezinnen.

“Die herdenking wekte mijn belangstelling. Als aangetrouwde buitenstaander en als antropoloog en documentairemaker raakte ik geïnteresseerd in die kleine vissersgemeenschap in Middelharnis”, aldus Grasveld. Hij verdiepte zich in het verhaal van de Anna, dook de archieven in en interviewde ook nakomelingen. Het resultaat is het boek Het lot van de MD3 Anna (ISBN: 978 90 8155 740 5), dat in november 2014 verscheen.

Aldus de jury is door de combinatie van persoonlijke verhalen en historisch onderzoek het een bijzonder boek geworden. Het schetst niet alleen de betekenis van de visserij voor Middelharnis, maar ook het leven van alledag in die tijd laat zien. Dat komt misschien nog wel het best tot uitdrukking in de verhalen over de weduwen van de omgekomen vissers van de Anna.

Bron: Museum Vlaardingen

Tentoonstelling ‘Sleepboten Op Station’ in Maassluis

In oktober 1922 voer de stoomzeesleepboot Roode Zee, onder de legendarische kapitein Nils Persson, uit richting Atlantische Oceaan met een gesloten envelop aan boord die pas ver op zee mocht worden geopend. Het begin van een ‘game changer’ in de maritieme dienstverlening die tot in de jaren tachtig van de vorige eeuw zeer tot de verbeelding sprak en voor grote krantenkoppen zorgde. De Roode Zee was de eerste van de sleepboten op station die ’s winters in strategische havens, vooral rond de Atlantische Oceaan, werden gestationeerd met enkel het doel om met behulp van de toen nog nieuwe radiotelegrafie noodsignalen van schepen midden op zee op te vangen. Veel schepen en hun bemanningen, die anders waren vergaan, zijn zo gered.

Titan met Evangelos op sleeptouw. © Nationaal Sleepvaart Museum

‘Sleepboten Op Station’ is de naam van de nieuwe wisseltentoonstelling van het Nationaal Sleepvaart Museum in Maassluis. Aan de hand van veel en vaak onbekende foto’s en objecten wordt een levendig beeld gegeven van deze vorm van hulpverlening waarbij vooral Nederlanders een belangrijke rol speelden. Bergingen zoals van de Burgerdyk, Sports, Otto Petersen en Ivar komen aan bod. Er was daarbij genoeg concurrentie, want veel Nederlandse bedrijven probeerden als eerste bij een schip in nood aan te komen.

De vroegste bergingen waren ook gevechten tegen de elementen. De risico’s en gevaren voor de sleepboten en hun bemanningen wordt duidelijk bij het zien van de beschadigde telegraaf van de Ebro, vergaan in 1958 bij een berging en dertig jaar later teruggevonden. In oorlogstijd, zoals de Tweede Wereldoorlog en de eerste Golfoorlog, lagen sleepboten ook op station en was het oorlogsgeweld nooit ver weg.

Lang bleef de bijzonderheid van het bergingscontract en het belang van communicatie bij bergingen onderbelicht. Er is in de tentoonstelling aandacht voor de juridische achtergronden van het gebruikelijke contract van een stationsleepboot, het Lloyd’s Open Form (op basis van het principe ‘no cure, no pay’), en de voorname rol van de marconisten en hun vonkentoetsen in de ether.

Tegenwoordig hebben Smit, Svitzer en Multraship nog steeds sleepboten op station liggen, maar de aard van het werk is wel veranderd. Het milieu is een belangrijke factor en overheden dragen de kosten van de berging. Een stationsleepboot heet nu een Emergency Towing Vessel (ETV) en valt onder de Kustwacht. Niet alleen op zee waren er stationsleepboten. Ook op de binnenwateren en het IJsselmeer waren en zijn nog steeds sleepboten continue paraat om hulp te verlenen.

Stationswerk was niet alleen zo bijzonder omdat het spectaculair en avontuurlijk was. Het kon een goed bergingsloon opleveren voor de rederij, maar vormde ook een buitenkansje voor de bemanning. Voor de rest van Nederland waren er de krantenkoppen, het Polygoon Journaal en tegenwoordig internet en YouTube. Daarentegen, als er weken niets gebeurde, vierde de verveling aan boord hoogtij.

De wisseltentoonstelling is te zien vanaf 18 maart tot 8 oktober 2017 in het Nationaal Sleepvaart Museum te Maassluis.

Bron: Nationaal Sleepvaart Museum

Oproep Sonttolregisters

The Sound Toll Registers Online database at www.soundtoll.nl now includes the registrations of about 1,6 million Sound passages from 242 years between 1600 and 1857.

With the help of currently about 50 volunteers we are entering the data of the remaining 200,000 passages, involving about 400,000 registrations. At the present pace that will take us a little less than four years. We need another 150,000 euros to realize this. You can help us in the following ways.

1. Drop us a line stating the importance of STRO and indicating to which institution (if any) you are attached.
2. Send us the title(s) of your publication(s) which are (partly) based on STRO and indicate to which institution (if any) you are attached.
3. Send us the title(s) of your project(s) which are (partly) based on STRO and indicate to which institution (if any) you are attached.
4. If you have a few hours per week sign up as a volunteer at stro4all@tresoar.nl and help us enter the remaining data.
5. Make a donation. Our bank account is: NL23 ABNA 040 1718 468  (RUG, Faculteit der Letteren, Postbus 716, 9700 AS Groningen). Please state ‘donation STRO, project number 150114251.’
6. Let us know to which granters we could send in an application for financial support.
7. Circulate this bilingual folder in your network and forward it to likely individual candidates, newspapers, journals, organizations of amateur historians and genealogists and other relevant parties.

Oproep Roggeveen Scriptieprijs

Bewoners van Paaseiland door Ludwig Gottlieb Portman, 1802 (Collectie Rijksmuseum)

Ben je als student geïnteresseerd in Zeeuwse geschiedenis en/of cultuur en zoek je een onderwerp voor je masterscriptie of onderzoekspaper? Zeeland is een ware schatkamer voor onderzoek. Een waaier aan interessante, spannende en beladen onderwerpen ligt in allerlei archief-, museum- en bibliotheekcollecties in binnen- en buitenland maar ook op internet en in de landschappelijke- en stedelijke ruimte te wachten om door jou aan de vergetelheid te worden onttrokken!

De Werkgroep CultuurHistorie (WCH) van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen stimuleert wetenschappelijk onderzoek naar de cultuur en/of geschiedenis van Zeeland en nodigt je daarom uit mee te dingen naar de Roggeveenprijs. Deze tweejaarlijkse prijs wordt in 2017 voor de tweede maal uitgereikt en kent twee varianten:

1. De beste masterscriptie.
2. De beste onderzoekspaper. Deze is niet gebonden aan een bepaalde fase in de opleiding.

In aanmerking komen scripties en papers (in het Nederlands of Engels) die na 1 januari 2015 zijn geschreven en positief werden beoordeeld aan een Nederlandse of Belgische universiteit (minimaal cijfer 71/2 in Nederland of 15 in België).

De prijs is vernoemd naar vader en zoon Roggeveen, woonachtig in het 17de en 18de eeuwse Middelburg. Arent Roggeveen (?-1679) was een echte uomo universale: dichter en wiskundige met een buitengewone kennis van sterren- en aardrijkskunde en theorie van de zeevaart. Hij vervaardigde een atlas van de westkust van Amerika. Zijn zoon Jacob (1659-1729) leidde in 1721 in opdracht van de Amsterdamse kamer van de WIC een expeditie naar de Zuidzee en ontdekte Paaseiland. De veelzijdigheid van vader en zoon Roggeveen laat zien hoeveel mogelijkheden voor onderzoek de cultuur en het verleden van Zeeland bieden.

Spelregels voor de toekenning

1. De inzendingen worden beoordeeld door een driekoppige jury van deskundigen. Bij de beoordeling zal belang worden gehecht aan inhoudelijke kwaliteit, originaliteit en stijl van de teksten.
2. De scriptie of de paper dienen in een digitale Word-versie vóór 30 september 2017 te worden ingediend bij de WCH en te zijn voorzien van een beknopte aanbevelingsbrief van de begeleider.
3. Indiening geschied door de paper en brief te uploaden op de website van de Roggeveen-scriptieprijs.

Uitreiking van de prijs

De uitreiking van de Roggeveenprijs vindt plaats in december 2017 tijdens het Roggeveen Symposium. De winnaars ontvangen een bedrag van € 750 (scriptie) en € 250 (paper). Het is de bedoeling samenvattingen van de winnende scriptie en de winnende paper te publiceren op de website van de WCH met een link naar de elektronische versie online én in het jaarboek Archief van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Eveneens mogen de genomineerde kandidaten tijdens het symposium hun paper of scriptie pitchen (5 minuten) en houdt de winnaar een wat uitgebreidere inleiding (20 minuten). Zie www.roggeveenprijs.nl voor meer info.