De website van de Vereniging voor Zeegeschiedenis is verhuisd naar www.zeegeschiedenis.nl.
Deze oude site zal niet meer worden bijgewerkt.
Als het om zeelieden gaat, dan wordt vaak meteen aan mannen gedacht. In Noord-Nederland, waar de kustvaart de belangrijkste tak van zeevaart was, gingen echter vaak ook de gezinsleden van de kapitein mee. Aan hun vrouwen heeft het Veenkoloniaal Museum in Veendam, in samenwerking met het museum Kapiteinshuis in Nieuwe Pekela, een speciale tentoonstelling gewijd: “Voortvarende vrouwen”. Tot 26 januari 2020 kunnen bezoekers zien waarom deze dames volgens Hendrik Hachmer, Merel Thomese en Bas Kelly – de makers van de tentoonstelling – deze aandacht verdienen. Lees verder
Onlangs verscheen het najaarsnummer van het Tijdschrift voor Zeegeschiedenis. Dit nummer van het Tijdschrift voor Zeegeschiedenis richt het vizier op de Nederlandse scheepvaart naar en in Zuidoost-Azië. De drie artikelen bestrijken een periode van 350 jaar: van de expansie van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) in het begin van de zeventiende eeuw tot de soevereiniteitsoverdracht van Indonesië op 27 december 1949. Het is bekend dat de VOC in de Indische Oceaan werd geconfronteerd met Europese concurrenten. Kaapvaart was een van de instrumenten om hen te bestrijden. Op basis van nauwgezet onderzoek in verschillende bronnen heeft André Murteira de Portugese verliezen ten gevolge van het optreden van de VOC in de periode 1600–1625 gekwantificeerd. Cijfermatig onderzoek is ook het uitgangspunt voor Van Grondelle en Vermij om het carrièreverloop van de bemanning van de eerste reis van het VOC-schip Rooswijk in 1737 te onderzoeken. Hun conclusies werpen nieuw licht op het personeelsvraagstuk van de VOC. Martin Hoekstra, de winnaar van de J.R. Bruijn-scriptieprijs 2019, heeft zijn MA-thesis over de omvang en effectiviteit van de marineblokkade tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945–1949) tot een artikel omgewerkt. De rubriek Op de radar is nieuw. Hierin biedt de redactie ruimte aan maritiem nieuws, korte verhalen en anekdotes. Dit keer wordt aandacht besteed aan twee actuele onderwerpen: Helmer Helmers doet verslag van zijn ervaringen na de vondst van luxeobjecten in het Palmhoutwrak en Pepijn Brandon en Ulbe Bosma bespreken het economisch belang van de slavernij voor de Republiek. De inmiddels vertrouwde rubriek Website besteedt ditmaal aandacht aan de Sonttolregisters (STR). Eind 2019 zullen Tresoar en de Rijksuniversiteit Groningen het project Sound Toll Registers Online (STRO) afsluiten. Deze database omvat de gegevens van vrijwel alle 1,8 miljoen doorvaarten door de Sont. Projectleider Jan Willem Veluwenkamp memoreert de totstandkoming en mogelijkheden van STRO. De Boekbesprekingen en Signalementen geven tenslotte een selectie van recent verschenen publicaties.
Het Scheepvaartmuseum heeft twee onderzoeksbeurzen. Beide beurzen zijn bedoeld voor onderzoek naar objecten in de museumcollectie. Het Dr. Ernst Crone Fellowship staat open voor gepromoveerde academici, het Prof. J.C.M. Warnsinck Fellowship voor (recent) afgestudeerde masterstudenten.
Tot en met 1 december 2019 is het mogelijk voorstellen in te dienen voor onderzoeksprojecten in het kader van het Prof J.C.M Warnsinck Fellowship. In het voorjaar 2020 zijn twee onderzoeksplaatsen beschikbaar. Projecten hebben een looptijd van vijf tot zes maanden en starten in februari 2020.
Meer informatie over onderzoeksthema’s en verdere praktische informatie over de aanmeldingsprocedure is te vinden in de bijgevoegde call for proposals.
Beeld van de tentoonstelling ‘Kleren maken de vrouw’ (Foto: Zuiderzeemuseum).
De najaarsbijeenkomst van de Nederlandse Vereniging voor Zeegeschiedenis vindt dit jaar plaats op vrijdag 15 november 2019 in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen.
Het symposium, dat georganiseerd is door de Nederlandse Vereniging voor Zeegeschiedenis in samenwerking met het Maritiem Portal/de Nieuwe Maritieme Geschiedenis van Nederland, heeft als thema ‘Reflecties van de maritieme caleidoscoop’.
Direct naar het Aanmeldformulier
Van alle vormen van maritiem-historisch onderzoek is een archeologisch project wel het meest uitdagend. Allerlei experts, ieder op een eigen vakgebied, moeten samen vragen beantwoorden die voor een deel buiten het eigen specifieke vakgebied liggen en het is dan voor de projectleider om dat te coördineren en de uiteindelijke rapportage op een ook voor buitenstaanders heldere en begrijpelijke manier te presenteren.
Dat zo’n uitdaging tot een prachtig resultaat kan leiden, laat het recent verschenen boek Wereldvondsten uit een Hollands schip zien. Centraal staat een ten oosten van Texel bij het Burgzand aangetroffen scheepswrak: het “Palmhoutwrak” of – voor de onderzoekers – BZN17. Vrij recent heeft het de aandacht getrokken door de vondst van een zijden japon (waarvan enkele externe historici eerst ten onrechte dachten dat die aan een Engelse hofdame had behoord), goed geconserveerd textiel, boekbanden en andere zeldzame objecten. Experts op het gebied van textiel, boeken, oud geschut, scheepsbouw, sierraden en edelsmeedkunst werd gevraagd om de vondsten te onderzoeken, om antwoord te geven op vragen als: wat voor een scheepstype is het geweest, wanneer is het gebouwd en vergaan, wat was de scheepsnaam en hoe moeten we het gevonden materiaal interpreteren? Arent Vos, maritiem-archeoloog van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), werd door de provincie Noord-Holland verzocht om het vondstcomplex te verwerken en te zorgen voor een archeologische basisrapportage. Hij schreef een belangrijk deel van de hoofdstukken en samen met Birgit van den Hoven en Iris Toussaint vormde hij de redactie van dit onderzoeksverslag, dat de huidige kennis en inzichten met betrekking tot het wrak aangeeft. Lees verder
Als vereniging onderhouden we contact met andere organisaties die zich met maritieme geschiedenis bezighouden, zoals de Linschoten-Vereeniging, Marhisdata en de Kaap Hoorn-vaarders. Elk heeft zijn eigen specialisme: het uitgeven van reisverhalen, een online database van Nederlandse koopvaardijschepen of het aandacht vragen voor de Grote Zeilvaart.
De Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders neemt onder de Nederlandse organisaties die zich met zeegeschiedenis bezighouden een bijzondere plek in. Ze doet dat bijvoorbeeld door zelf memoires van zeelieden uit de tijd van de Grote Zeilvaart uit te geven. Ook over ontdekkingsreizen rond Kaap Hoorn publiceert ze, en in de memoires gaat het een enkele keer ook over reizen naar de Oost. Maar geïnteresseerden hoeven niet alleen te lezen hoe er met een scheepstype als een bark gemanoeuvreerd moest worden, ze kunnen het ook uit de eerste hand horen van mensen die het zelf beleefd hebben. De heer Humphrey Hazelhoff Roelfzema, oud-directeur van het Scheepvaartmuseum in Amsterdam, heeft er niet alleen helder en boeiend over geschreven, maar weet uit eigen ervaring enthousiast over zeilen en navigeren te vertellen. Lees verder
Volgens een oude gewoonte kiest de Nederlande Vereniging voor Zeegeschiedenis als locatie voor haar ledenvergaderingen steeds een ander (maritiem) museum. Niet lang geleden bezochten de leden daarom Veendam en Harlingen. Deze keer is gekozen voor Zaandam. Dat ligt voor de meesten waarschijnlijk dichterbij huis. Misschien ligt een nieuw bezoek aan het Noorden voor de toekomst wat minder voor de hand, maar over de musea daar valt genoeg nieuws te vertellen. Lees verder
Onlangs verscheen het voorjaarsnummer van het Tijdschrift voor Zeegeschiedenis. Dit nummer biedt een grote verscheidenheid aan onderwerpen. Simone Nieuwenbroek verhaalt over het cognitieve landschap van het Hollands Diep na de tragische dood van stadhouder Johan Willem Friso van Nassau-Dietz op basis van een gevarieerd bronnencorpus. Het Scheepvaartmuseum heeft in de loop der jaren veel informatie verzameld over de zogenaamde Tarakanreizen naar Noorwegen in de jaren dertig van de twintigste eeuw. In 2017 deed Iris van der Zande als prof. dr. Warnsinck Fellow onderzoek naar de jeugdreizen met dit kampeerschip. In ‘De hoop van het vaderland’ doet zij verslag van haar bevindingen. De dekolonisatieoorlog (1945–1949) staat volop in de belangstelling. Aart Ruijter beschrijft de complexe organisatie en logistiek van de troepentransporten tussen Nederland en Indonesië. In de dagen voorafgaande aan het vertrek van de vissersschepen werden schepen van oudsher feestelijk gepavoiseerd, algemeen bekend onder de noemer ‘Vlaggetjesdag’. Alex Poldervaart en Dirk Tang vertellen over de geschiedenis van dit gebruik. Recent doken in Bretagne twee schilderijen op van de Bataafse flottielje in Vlissingen in 1804. Uit de korte bijdrage van Victor Enthoven blijkt hoe bijzonder beide schilderijen zijn. Het Zeeuws Archief beheert het archief van de Middelburgse Commercie Compagnie (MCC) en heeft dit omvangrijke en belangwekkende archief toegankelijk gemaakt. Roosanne Goudbeek bespreekt de mogelijk- heden voor nader onderzoek naar de slavenhandel van de MCC. De recensies van recent verschenen publicaties zijn samengebracht onder Boekbesprekingen en Signalementen. Op 23 december 2018 overleed kolonel der mariniers b.d. A.G.C. Kok. Een In memoriam herdenkt deze zeer gewaardeerde organisator van een groot aantal reizen voor de leden van de vereniging.
Nederlandse Vereniging voor Zeegeschiedenis 